Co powinna zawierać umowa o badanie ustawowe sprawozdania finansowego

Podmioty, których sprawozdania finansowe podlegają obowiązkowi badania, muszą zawrzeć z firmą audytorską odpowiednią umowę. Warto zatem odpowiedzieć na następujące pytania: kto i na jaki czas może ją zawrzeć? Co powinna zawierać? Czy jest możliwe jej rozwiązanie?

Pomimo, że wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego dokonuje organ zatwierdzający to sprawozdanie, umowę z firmą zawiera kierownik badanej jednostki. Umowa ta musi zostać zawarta w terminie, który umożliwi biegłemu rewidentowi udział w inwentaryzacji.

Co istotne, pierwsza umowa z firmą audytorską musi być zawarta na okres co najmniej dwóch lat. Przedłużenie tej umowy jest również możliwe na okresy co najmniej dwuletnie. Oprócz decyzji jednostki, przeszkodę w przedłużeniu umowy może stanowić długotrwała współpraca – firmy audytorskie oraz biegłych rewidentów obowiązują regulacje dotyczące zachowania niezależności w stosunku do badanego podmiotu.

Zgodnie z Krajowym Standardem Badania 210, umowa o badanie sprawozdania finansowego powinna zawierać co najmniej następujące zapisy:

cel i zakres badania sprawozdania finansowego
opis odpowiedzialności biegłego rewidenta oraz kierownika jednostki
założenia sprawozdawczości finansowej, zgodnie z którymi jest sporządzane sprawozdanie finansowe – na przykład Ustawa o rachunkowości, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, rozporządzenia regulujące specyficzne zasady rachunkowości dla niektórych podmiotów
oczekiwaną treść i formę sprawozdania biegłego rewidenta, wraz z oświadczeniem, że mogą wystąpić okoliczności, które sprawią że jego treść i forma będą odbiegały od oczekiwanej

Istotnym elementem umowy jest wynagrodzenie firmy audytorskiej, uwzględniające ponoszony przez badaną jednostkę koszt przeprowadzenia badania. Powinno ono odzwierciedlać szacowaną pracochłonność oraz stopień złożoności badania, jak również wymagane kwalifikacje. Wynagrodzenie nie może mieć charakteru warunkowego, w szczególności nie może być uzależnione od wyniku badania, ani od świadczenia innych usług między stronami umowy lub jednostkami z nimi powiązanymi.

Warto zwrócić uwagę, że rozwiązanie umowy o badanie sprawozdania finansowego jest możliwe tylko w specyficznych okolicznościach, takich jak zmiany organizacyjne lub właścicielskie, wystąpienie czynników uniemożliwiających spełnienie odpowiednich wymogów przepisów prawa i regulacji zawodowych, czy też niedotrzymanie warunków umowy (inne niż skutkujące możliwością wyrażenia przez biegłego rewidenta opinii z zastrzeżeniem, negatywnej lub odmowy wyrażenia opinii). Natomiast różnice poglądów między podmiotem a biegłym rewidentem nie są wystarczającą przyczyną, by taką umowę rozwiązać. Gdy wystąpią odpowiednie okoliczności i umowa zostanie rozwiązana, na kierowniku jednostki oraz firmie audytorskiej ciąży obowiązek niezwłocznego zgłoszenia tego faktu do Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, a w przypadku jednostek zainteresowania publicznego również do KNF.

Dla jednostek zainteresowania publicznego zakres umowy o badanie sprawozdania finansowego jest szerszy i wymagane są w niej dodatkowe zapisy, zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 oraz Krajowym Standardem Usług Atestacyjnych 3001PL gdy mają one obowiązek sporządzenia sprawozdań finansowych w formacie ESEF. Dodatkowo w przypadku badania skonsolidowanych sprawozdań finansowych występują dodatkowe wymogi opisane w Krajowym Standardzie Badania 600.

Szczegółowe informacje o umowie o badanie sprawozdania finansowego można znaleźć w art. 66 Ustawy o rachunkowości, art. 80 Ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz w Krajowym Standardzie Badania 210 dostępnym na stronie Polskiej Izby Biegłych Rewidentów (PIBR). Na stronie PIBR dostępny jest również przykładowy wzór umowy o badanie: https://www.pibr.org.pl/pl/aktualnosci/1321,Udostepniamy-zmieniona-przykladowa-umowe-o-badanie

Zespół Mac Auditor